Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen

Riolering en Water

Beleidskader
Het Programma Riolering en Water 2024-2028 (PRW) is in september 2023 door de gemeenteraad vastgesteld.

De belangrijkste kaders uit het PRW zijn:

1. Voldoen aan de wettelijke kaders waaronder:
   1. zorgtaak voor doelmatige inzameling en transport van afvalwater;
   2. zorgtaak voor doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater;
   3. zorgtaak voor het voorkomen of beperken van grondwateroverlast.  
2. In stand en duurzaam bedrijfszeker houden van de riolering en leidingwerk, gemalen en overige rioleringsobjecten.  
3. Zicht houden op de kwaliteitstoestand en het functioneren van het asset door het uitvoeren van inspecties en door middel van telemetrie.
4. De integraliteit met andere gemeentelijke onderdelen bewaken, zoals ruimtelijke ontwikkelingen, beheerplannen en overige gemeentelijke projecten met beperking van de maatschappelijke negatieve effecten als doel.
5. Invulling geven aan het Bestuursakkoord Water door te streven naar optimale samenwerking tussen regiogemeenten en overige waterkwaliteitsbeheerders en daarmee beperking van de stijging van kosten.
6. Bij het uitvoeren van de zorgtaken aansluiten aan het toekomstbeeld van een klimaat adaptief Neder-Betuwe in 2050, zoals is geschetst in het vastgesteld beleidsdocument Lokale Adaptatie Strategie.  
7. De gezonde financiële positie consolideren zonder grote schommelingen in de opbouw van de heffing toe te staan.

In het beheerplan Riolering en Water (dat ook is opgenomen in het IBOR) zijn de beleidsmatige onderdelen overgenomen uit het PRW.

Huidige stand van zaken
De totale vervangingswaarde van onze gemeentelijke riool- en watervoorzieningen in 2025, zowel boven- als ondergronds, bedraagt circa € 112 miljoen. Met het beheer en onderhoud is jaarlijks ruim €1 miljoen gemoeid. De gemeente beheert hiervoor onder meer 10.100 rioolaansluitingen, 62 km gemengd riool en 68 km gescheiden riolering, 25 km drainage, 9.400 kolken, 121 IBA’s, 27 hoofdgemalen en 411 minigemaaltjes (stand 2025).

De geraamde kosten en baten over de looptijd van het Programma Riolering en Water 2024-2028 zijn met elkaar in evenwicht. Gedurende de planperiode is rekening gehouden met de realisatie van vijf omvangrijke integrale renovatieprojecten. Binnen deze projecten is de gemeentelijke wateropgave klimaat meegenomen en wordt de bestaande riolering volledig vernieuwd.
In het PRW zijn de kapitaallasten van deze projecten opgenomen in de kostendekking.

• De inspectie van het riool verloopt volgens de planmatige uitvoeringswijze en de huidige kwaliteit van het riool is in beeld. De kleinere reparaties volgend uit de inspecties worden al dan niet gebundeld binnen de planperiode van het PRW uitgevoerd.
• De bestaande grotere opgaven en projecten bepaald in de voorgaande planperiode (2019-2023) worden binnen de planperiode van het PRW uitgevoerd.
• Grotere ingrepen zonder acute noodzaak tot directe uitvoering worden gebundeld en als opgave opgenomen voor uitvoering in de volgende planperiode.   
• De renovatieslag van de grotere gemalen en mini-gemalen (drukriolering bij woningen) die is ingezet wordt komende jaren voortgezet en nagenoeg afgerond in de planperiode.
• Om de hoeveelheid aangesloten verharding op het riool te verminderen zijn wij gestart met het afkoppelen van dakvlakken van de woningen in recent uitgevoerde renovatieprojecten. Streven is dit te blijven doen in alle toekomstige projecten. Daarnaast participeren wij in projecten waarin gestuurd wordt op het verminderen van bestaande verharding.

Samenvatting financiële gegevens

Speerpunten 2026

1. In 2025 is de nieuwe heffingsgrondslag riool- en waterzorgheffing ingevoerd waarbij bedrijven en instellingen met een groot waterverbruik een hoger tarief betalen. In 2026 gaan wij advies en tips geven over waterbesparingsmogelijkheden. Wij communiceren de tariefdifferentiatie van de rioolheffing richting bedrijven. Daarnaast adviseren wij over mogelijkheden om zuiniger om te gaan met drinkwater en daarmee kosten te besparen.
2. Het 'ontstenen' en duurzaam vergroenen van schoolpleinen wordt voortgezet, met voor twee al subsidie verstrekt en nog vier in voorbereiding. De gemeente is met een aantal scholen in gesprek en brengt de regeling regelmatig onder de aandacht bij de schoolbesturen.
3. Voor het stimuleren van vergroening op particulier terrein is een subsidieregeling opgesteld en gepubliceerd. Hieronder valt onder andere onttegelen, regentonnen plaatsen, en waterberging aanbrengen. Maatregelen met als doel de piekbelasting op de riolering te beperken.
4. Wij stellen een communicatieplan op met als doel onze inwoners te informeren over wat de gemeente doet in relatie tot de water-, hitte- en droogteproblematiek en wat wij van inwoners verwachten. De bergingseis op het eigen perceel binnen nieuwbouwlocaties wordt uitgewerkt.
5. Daarnaast onderzoeken wij of deze eis op knelpuntlocaties, die gevoelig zijn voor wateroverlast, verder opgehoogd moet worden.
6. Om energie- en materiaalgebruik te reduceren en circulair werken te stimuleren, worden er pilots uitgevoerd binnen MJIP-projecten.
7. Wij gaan de lozingen van de (agrarische) bedrijven (van o.a. de laanboomsector) in kaart brengen. Het doel hiervan is inzichtelijk krijgen wat de kwaliteit is van het geloosde water, en in welke hoeveelheid dit geloosd wordt.
8. De randvoorwaarden, om meer wateroppervlak en koele zones te realiseren aan de randen van de bestaande kernen, worden uitgewerkt. Hierbij worden nieuwe ontwikkelingen en initiatieven op het gebied van klimaatadaptieve oplossingen meegenomen bij het verbeteren van bestaande knelpunten in het stedelijk gebied.
9. De Systeemoverzichten Stedelijk Water (SSW’s) worden uitgewerkt voor de kernen Opheusden, Ochten, en Kesteren om het huidige functioneren van de riolering te controleren en toekomstige knelpunten in het watersysteem te identificeren.